Kreda - informacje, definicja, zastosowanie

• Kreda - informacje, definicja, zastosowanie
  • Czym jest kreda? - definicja pojęcia kredy
  • Rodzaje kredy
  • Wady kredy
  • Oferta Posshop - kredy i tabliczki reklamowe do pisania kredą

Kreda

Kredy używamy nie tylko w szkole – ilość jej zastosowań jest doprawdy zdumiewająca. Na co dzień jednak zupełnie nie zdajemy sobie z tego sprawy. Kreda może być odplamiaczem (świetnie „wyciągnie” tłuste plamy) albo środkiem na ślimaki i mrówki. Można nią farbować włosy albo odkwaszać nią wino. Możliwe, że wiele spośród opisanych niżej zastosowań kredy oraz jej właściwości naprawdę was zaskoczy…

Czym jest kreda? - definicja pojęcia kredy

Kreda naturalna występuje pod postacią wapienia, marmuru czy szpatu wapiennego nazywanego kalcytem oraz surowca o tej samej nazwie (kreda naturalna). W Polsce surowce w postaci kredy piszącej wydobywa się np. w kopalniach w Kornicy (woj. białopodlaskie) i Mielniku (woj. białostockie).

Nasz kraj dysponuje też zasobami kredy jeziornej znajdującej zastosowanie w produkcji nawozów czy w farb. Kreda jeziorna to odmiana wapienia powstająca w jeziorach, bagnach i na innych terenach podmokłych.

Zarówno kreda pisząca (nie, to nie jest ta biała kreda szkolna – kreda szkolna to sprasowany gips albo węglan wapnia z ewentualnym dodatkiem substancji wiążących – tylko nazwa skały) jak i kreda jeziorna zbudowane są głównie z węglanu wapnia (CaCO3), ale w kredzie piszącej mamy kalcytowe lub argonitowe skorupki organiczne a w kredzie jeziornej – wytrącony nadmiar węglanu wapnia znajdującego się w wodzie.

W Polsce mamy zarówno pokłady kopalne kredy jeziornej jak możemy obserwować jej powstawanie tu i teraz. Wystarczy, że znajdziecie się na podmokłym terenie, na którym powstają naturalne zbiorniki wodne, np. na jakimś wyrobisku. Kiedy taki słodkowodny zbiornik zaczyna zarastać, poziom wody obniża się, to ujawnia się warstwa białej kredy jeziornej, która wygląda jak osad na czarnej glebie.

Kreda syntetyczna (tzw. kreda strącana) to syntetyczny węglan wapnia – nierozpuszczalna w wodzie sól o postaci białego drobnokrystalicznego proszku. Substancja ta znajduje zastosowanie w przemyśle farmaceutycznym, spożywczym czy kosmetycznym. To wypełniacz farb akwarelowych i plakatowych. Znajdziemy ją w mleczkach do czyszczenia oraz innych wyrobach chemii gospodarczej, farbach emulsyjnych, plastelinie i modelinie. To surowiec do produkcji  szkliwa przeźroczystego i porcelanowego wypalanego. Służy za wypełniacz w wyrobach gumowych i tworzywach sztucznych.

Mimo bardzo szerokiego zastosowania kredy naturalnej oraz syntetycznej wydobycie tego surowca nie jest szeroko rozpowszechnione.

Rodzaje kredy

• Kreda pastewna to dodatek do pasz. Węglan wapnia sprawia, że zwierzęta hodowlane zabezpieczone są przed odwapnieniem kości, ich łamliwością, krzywicą i osteoporozą. Dobrze wpływa też na układ nerwowy i mięśniowy. Podawanie paszy z kredą pastewną zalecane jest szczególnie w okresie wzrostu i rozwoju zwierząt. Pasza powinna zawierać ok. 40% węglanu wapnia.

• Kreda nawozowa to kreda wykorzystywana do odkwaszania gleby i jej rekultywacji. Najlepiej nadaje się do tego kreda wydobywana ze złoża Koszelówka – to złoże geologicznie młode, a wydobywany zeń węglan wapnia jest rozdrobniony i miękki. Taka struktura sprawia, że doskonale nadaje się na nawóz, w odróżnieniu od innych złóż skał wapiennych, które mają znaczny stopie krystalizacji, czyli mówić inaczej – postać kamyków. To właśnie stopnień rozdrobnienia nawozu wapiennego decyduje o jego właściwościach i walorach rekultywacyjno-odkwaszających.
  
  Kreda nawozowa daje znacznie lepsze efekty niż inne nawozy zawierające wapień. Kredę oznacz się symbolami od 06a do 09a i tylko nawóz z takim oznaczeniem jest kredą – jeśli oznaczenia brak, mamy do czynienia z oszustwem. Nawozy kredowe mogą być stosowane przez cały rok. Równie dobrze zdają egzamin w rolnictwie jak i sadownictwie i ogrodnictwie.
  
  Dobry nawóz kredowy zawiera ok.95% CaCO3 oraz mikroelementy, także sporo potasu. Do wapnowania doskonale nadaje się także kreda jeziorna. Korzyści wynikające z używania nawozów kredowych to także: ograniczenie rozwoju pasożytów, grzybów i chwastów; umożliwienie poprawnego rozwoju mikroflory gleby czy ułatwienie roślinom pobierania składników odżywczych z innych nawozów.

• Kreda techniczna (kreda syntetyczna) jest produktem otrzymywanym poprzez zmielenie do wymaganego uziarnienia kamienia wapiennego. Głównym jej składnikiem jest węglan wapnia CaCO3. Wykorzystuje się ją w przemyśle chemicznym, ceramicznym, do produkcji farb i lakierów oraz jako wypełniacz.

Zalety i zastosowanie kredy

Szerokie zastosowanie kredy nie jest powszechnie znane. Zazwyczaj poprzestajemy na tym, że kreda służy do pisania po tablicy i… no, właśnie; do czego jeszcze?

• Edukacja: kreda pozostaje najczęściej używanym materiałem piśmienniczym w szkole. Choć coraz częściej w szkołach instaluje się tablice multimedialne albo te, po których pisze się specjalnymi markerami, nie wyobrażamy sobie szkoły bez kredy.

Kreda do pisania po tablicy może być biała albo barwiona. Charakterystyczne pałeczki kredy mają przekrój walca albo wielościanu. Niektóre pokrywane są specjalną powłoką uniemożliwiająca brudzenie się palców. Kreda bezpyłowa jest znacznie wygodniejsza w szkolnym użytkowaniu. Dzieci wykorzystują też kredę do zabawy.

Doskonale nadaje się do rysowania po chodniku albo po… ścianie. W sklepach z materiałami budowalnymi można kupić specjalną farbę tablicową, pomalować nią ściany w dziecięcym pokoju i mamy gotową powierzchnię, po której można pisać kredą. Kreda szkolna idealnie sprawdza się nie tylko w klasie, ale także podczas zabaw terenowych (np. podchody) czy warsztatów plastycznych.

• Przemysł farmaceutyczny: kreda podawana doustnie wykorzystywana była jako środek zobojętniający kwas żołądkowy przy zgadze i niestrawności, jako substancja neutralizująca przy zatruciach, jako środek zapierający przy biegunce, a także jako składnik past do zębów czy maści wysuszających.

Dziś kreda jest świetnym nośnikiem dla innych substancji, głównie cieczy i olejków eterycznych. Oznacza to, że wykorzystuje się ją do robienia kapsułek, pigułek, tabletek.

• Przemysł budowalny: aby przenieść wymiary z planu w teren używa się kredy traserskiej/kredy do sznurka traserskiego. Jej skład chemiczny jest taki sam jak każdej innej kredy (czyli głównie węglan wapnia) ale jest ona sprzedawana w buteleczka oraz ma znaczną przyczepność do podłoża. Znaczną – ale każdą ślad takiej kredy trzeba w końcu usunąć, dlatego należy wybierać kredę o określonym stopniu przyczepności w zależności od miejsca wykonywanych prac. Kolor ma znaczenie: kreda biała i czarna są przeznaczone do używania wewnątrz budynków, a niebieska i czerwona – na zewnątrz. Chodzi o widoczność wyznaczonych linii.

• Osuszanie: kreda doskonale pochłania wilgoć. Zwykłe pałeczki szkolnej kredy warto położyć w łazienkowej czy kuchennej szafce, w skrzynce z narzędziami lub kasetce z biżuterią (ochronią przed rdzewieniem), w szafce z butami. Zestaw kreda plus soda oczyszczona to jednoczesna ochrona przed wilgocią i przykrym zapachem. Kreda to najbezpieczniejszy pochłaniacz wilgoci w gospodarstwie domowym.

• Odkwaszanie wina: węglan wapnia doskonale nadaje się do odkwaszania moszczu winnego. 7 g kredy należy rozpuścić w 100 ml wody, dodać do 10 l moszczu (wina), dokładnie wymieszać. Po dobie moszcz zlać znad utworzonego osadu.

• Farbowanie włosów: kreda fryzjerska umożliwia krótkotrwałą zmianę koloru włosów. Ma ona postać proszku lub płynu i wypłukuje się już po pierwszym użyciu. Można ją nakładać i na suche, i na wilgotne włosy. Zabieg można przeprowadzić samodzielnie w domu, łącząc kolory i uzyskując najprzedziwniejsze odcienie i barwy.

Wady kredy

Podstawowe wady kredy to jej higroskopijność (chłonie wilgoć) oraz pylenie. O ile pierwszą wadę łatwo przekuć w zaletę – patrz wyżej – o tyle druga bywa naprawdę męcząca. Kredowy pył osiada nie tylko na wszystkim dookoła, ale także w naszym układzie oddechowym, utrudniając oddychanie. Dlatego coraz częściej kupujemy kredę w specjalnych osłonkach, tzw. bezpyłową. Niestety, w skład takiej wiążącej osłonki wchodzi kazeina, co może powodować reakcje alergiczne.

Oferta Posshop - kredy i tabliczki reklamowe do pisania kredą

Dlatego dobrym rozwiązaniem są pisaki/markery kredowe z płynną kredą. Podobnie jak zwykła kreda, nadają się one do pisania po czarnych tablicach, są zmywalne i bardzo wygodne w użyciu. Coraz częściej tabliczki reklamowe stylizowane na tablice szkolne oraz takie właśnie pisaki wykorzystywane są jako nośniki reklamy oraz informacji.

Nie ma chyba ulicy, na której nie trafilibyśmy przed restauracją na tablicę kredową albo potykacz, na którym wypisano menu czy slogan skłaniający do zatrzymania się na kawę. Kreda i tabliczki do pisania znajdują się w asortymencie każdego producenta reklam oraz nośników reklamowych.

Podobnie jak coraz popularniejsza kreda w sprayu wykorzystywana do tymczasowego znakowania w halach wystawowych, na placach zabaw, podczas imprez masowych czy w architekturze krajobrazu.

Pytania dotyczące kredy

- Czy kreda jest jadalna?

Kreda nie jest trująca – ale też nie jest przeznaczona do jedzenia. Jeśli ją jemy, może to oznaczać zapotrzebowanie organizmu na określone składniki mineralne, wapń albo żelazo. Może to także być objaw zachowań kompulsywnych albo nerwicy, a także tzw. łaknienia spaczonego (zespół pica), czyli odczuwania nieprzepartej ochoty na jedzenie rzeczy niejadalnych. Warto mieć świadomość, że nieuczciwi producenci pieczywa często dodają do niego właśnie kredę albo gips bo… poprawia strukturę ciasta.

- Czy kreda np. szkolna może uczulać?

Sama kreda – nie. Ale już kazeina wykorzystywana do wiązania kredowego pyłu czyli do robienia osłonek, żeby kreda była bezpyłowa – tak.

- Czy kreda jest szkodliwa?

Szkodliwy jest nadmiar kredowego pyłu: może powodować kłopoty z oddychaniem, zaostrzenie stanów astmatycznych. Niektóre dodatkowe składniki kredy, jak barwniki czy kazeina, mogą prowokować reakcje alergiczne.